Pruisisch blauw
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Pruisisch blauw is een synthetisch blauw pigment, ook bekend als Berlijns blauw of ijzerblauw, dat wordt gekenmerkt door zijn intense kleurkracht en wordt gebruikt in diverse toepassingen zoals verf, coatings en inkten.
Omschrijving
Pruisisch blauw is een van de eerste synthetisch vervaardigde pigmenten, ontdekt rond 1704-1706 in Berlijn. Het pigment wordt chemisch aangeduid als IJzer(III)-hexacyanoferraat(II) en bevat ijzer in twee verschillende oxidatietoestanden, wat bijdraagt aan de intense kleur. Het staat bekend om zijn sterke kleurkracht, waardoor slechts een kleine hoeveelheid nodig is voor een diepblauwe tint. Hoewel het in het verleden veelvuldig werd toegepast, onder meer voor het kleuren van legeruniformen, wordt het sinds circa 1970 in veel toepassingen vervangen door ftaloblauw. Pruisisch blauw is niet geschikt voor gebruik in fresco's omdat het kalk niet verdraagt en evenmin goed samengaat met acrylverf. In historische context wordt het pigment echter nog steeds aangetroffen in schilderingen.
Toepassingen en geschiedenis
Pruisisch blauw kent diverse toepassingen. Het werd historisch gebruikt in blauwdrukken, een vroege vorm van fotografie (cyanotypie) om technische tekeningen, zoals bouwplannen, te kopiëren. Daarnaast wordt het pigment gebruikt in inkten, coatings en kunststoffen. Ondanks de opkomst van andere blauwe pigmenten zoals ftaloblauw, dat in de jaren '70 populairder werd en beter combineert met acrylverf, blijft Pruisisch blauw een rol spelen in specifieke verfsoorten en inktformuleringen. Het werd al in de 18e eeuw industrieel toegepast, onder andere voor het kleuren van de uniformen van het Pruisische leger.
Chemische eigenschappen en beperkingen
Chemisch gezien is Pruisisch blauw ijzer(III)-hexacyanoferraat(II). De kleurintensiteit komt voort uit de aanwezigheid van ijzer in zowel +II als +III oxidatietoestand. Het pigment is gevoelig voor alkaliën en kan verkleuren door bijvoorbeeld kaliumhydroxide. Dit maakt het ongeschikt voor toepassingen in fresco's, waarbij kalk wordt gebruikt. Ook in acrylverf wordt Pruisisch blauw minder vaak toegepast, omdat ftaloblauw hiermee beter mengt. Ondanks de gevoeligheid voor alkaliën, is het pigment duurzaam in oliehoudende bindmiddelen en behoudt het zijn kleur goed bij blootstelling aan licht en weersinvloeden in geschikte toepassingen.
Vergelijkbare termen
Ultramarijn
Gebruikte bronnen: